Svako ko je gledao film Indijana Džons sigurno je poželeo da na trenutak ili duže zameni mesto sa Harisonom Fordom i krene u uzbudljivu avanturu. Otkrivanje skrivenih prolaza, povezivanje istorijskih činjenica i rešavanje zagonetki koje vas vode do neprocenjivog blaga poseban su doživljaj, a – verovali ili ne – ljudi baš putuju da bi nešto novo doživeli i otkrili. Srbija obiluje arheološkim nalazištima, od kojih su neka jedinstvena i poznata u celom svetu. Od prvih organizovanih ljudskih naselja do zadivljujuće napredne arhitekture Starog Rima, putovanje Srbijom kroz nekoliko jedinstvenih lokaliteta i nalazišta može biti i nesvakidašnji vremeplov kroz vekove i milenijume.
Sirmium – Tragom rimskih imperatoraCarska palata – Raskoš Starog Rima u srcu Srema
U periodu Starog Rima, Sremska Mitrovica je bila poznata pod drugačijim imenom – Sirmijum. Jedan od najvećih sačuvanih tragova iz tog vremena je Carska palata koja se nalazi nadomak Gradskog trga. U njoj vas čeka jedinstven doživljaj istorije. Taj velelepni prostor, zbir temelja monumentalnih prostorija, predstavljaju mesto iz kojeg je imperator Dioklecijan upravljao Rimskim carstvom krajem III veka nove ere, da bi u četvrtom veku palata u Sirmijumu imala veći značaj od carskog Palatina u Rimu.
Dok ste u palati, obratite pažnju na spisak svih imperatora koji su boravili u Sirmijumu, a koji se nalazi desno od ulaza. Takođe, više informacija o lokalitetu možete dobiti posredstvom interpretacijskih panela postavljenih duž čitavog kompleksa. Posebno obratite pažnju na detalje poput hipokausta, podnog grejanja, kao i mozaika, izloženih na podu i zidovima, jedinstvenog primera dekorativne umetnosti na Balkanu.
Lepenski Vir – Dva milenijuma na dlanu
Lepenski Vir je riznica ostataka najstarije sedelačke ljudske nastambe Evropi, osnovane na Đerdapu pre oko 8.000 godina. Miroljubivi alasi „lepenci“ su na toj, pažljivo odabranoj lokaciji, gradili i negovali kulturu koja je trajala dva milenijuma, u razdoblju od 6500 do 4500 godine pre nove ere.
Lokalitet Lepenski Vir otkriven je i oslobođen bremena naslaganih vekova tokom sveobuhvatnih istraživanja Đerdapa koja su prethodila gradnji hidroelektrane Đerdap I. Po završetku iskopavanja, nalazište je izmešteno da bi se zaštitilo od potapanja posle predgradnje Dunava. Novi Vizitorski centar na sadašnjem lokalitetu otvoren je za posetioce 2011. godine, a artefakti su natkriljeni i zaštićeni mrežastom kupolom koja čuva ostatke zadivljujuće kulture kojoj na poklonjenje dolaze turisti iz celog sveta.
Novom zaštitnom konstrukcijom otvoren je i pogled na stenu Treskavac, na levoj, rumunskoj obali Dunava, prema kojoj je i celo naselje bilo orijentisano jer je imala kultni značaj za tadašnje žitelje. Upravo je za stenu Treskavac vezan i jedan od svetskih fenomena i malo kome poznata tajna Lepenskog Vira. Iza Treskavca se, naime, sunce rađa dva puta, ali samo jednom godišnje, na dan dugodnevice.
Felix Romuliana – Istorija s pečatom UNESCO
Carska palata Felix Romuliana, smeštena kod sela Gamzigrad, 11,5 kilometara od Zaječara, arheološko je nalazište s kraja 3. i početka 4. veka i jedan od najbolje sačuvanih rimskih spomenika u Srbiji. Ostaci masivno utvrđene vile cara Galerija (Gaius Galerius Valerius Makimianus) čine živopisan podsetnik na neograničene resurse koje su carevi imali na raspolaganju za oblikovanje i kreiranje sudbine carstva.
Pažnju posetilaca plene masivna utvrđenja, carske vile, hramovi i žitnica, sagrađenih u doba cara Galerija, inače jednog od 16 rimskih careva rođenih na području koje danas pripada teritoriji Srbije. Lokalitet je uvršten na UNESCO-vu Listu svetske kulturne baštine i nezaobilazna je tačka za istinske ljubitelje kulture, istorije i arheologije, ali i radoznalce željne novih saznanja i putovanja u prošlost.
